آدرس:
تهران. بزرگراه اشرفی اصفهانی، خیابان شهید اسلامیان، خیابان سروستان، کوچه بهاران دوم، پلاک 10
تلفن
44606461 - 44606969 (021)

اندازه‌شناسی علمی در مسیر تاریخ

اندازه‌شناسی، از گذشته تا امروز

یکی از شاخه‌های علم، دانش اندازه‌شناسی (مترولوژی) است که به معنای علم اندازه‌گیری است. رسالت این علم شناخت و بررسی روش‌های مختلف اندازه‌گیری کمیت‌های فیزیکی و استانداردسازی آنها است. اگرچه امروز این دانش از موقعیت خوبی در جهان ما برخوردار است ولی علم اندازه‌گیری مربوط به عهد باستان و از کهن‌ترین علوم بشری به حساب می‌آید.​

از قدیمی‌­ترین تمدن جهان، در منطقه بین­‌النهرین گرفته تا حکومت امپراطوری بابل، و بعد از آن مردم مصر باستان که در کناره‌­های رود نیل زندگی می­‌کردند، نخستین سیستم اندازه‌گیری و کالیبراسیون را با بهره­‌گیری از استانداردهای بهم پیوسته­ برقرار کردند، مانند وجب انگشت، طول آرنج، گام­های انسان، سه دانه جوی خشک شده که در امتداد هم قرار می­‌گرفتند و آن را برابر یک و پنج تعریف می‌کردند. اولین وزنه‌­ها برای توزین اجناس به دستور داریوش اول ساخته شد. در قرن هفدهم نیز اولین ترمومتر توسط گالیله اختراع شد.

در اوایل قرن هجدهم، جیمز وات مخترع اسکاتلندی، پیشنهاد کرد تا دانشمندان جهان دور هم جمع شوند و سیستم جهانی واحدی برای اندازه‌گیری‌ها به وجود آورند. به دنبال این پیشنهاد گروهی از دانشمندان فرانسوی برای به وجود آوردن «سیستم متریک» وارد عمل شدند و سیستم پایه‌ای را که که دارای دو استاندارد یکی «متر» برای واحد«طول»، و دیگری «کیلوگرم» برای واحد «جرم» بود را به وجود آوردند. در این زمان «ثانیه» به عنوان استاندارد «زمان» و «ترمو سانتیگراد» به عنوان استاندارد «دما» مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال 1875 میلادی، 17 کشور در پاریس برای امضا کنوانسیونی به نام «کنوانسیون متر» گرد هم آمدند.

ایرانیان نیز با اندازه­‌گیری زمان، نشانه­‌گذاری ستارگان، تقسیم آب، تعیین و ارزیابی زمین، ضرب سکه، پایبند به قانون اندازه‌­شناسی بودند.

در سال 1304 هجری شمسی نخستین قانون اوزان و مقیاس­ها به تصویب مجلس شورای ملی و سنا رسید. بر اساس این قانون دولت موظف به مدیریت زیرساخت­های اندازه‌شناختی شد و متعاقب آن اداره‌ی اوزان و مقیاس­ها در سال 1311 هجری شمسی، در وزارت فلاحت، تجارت و فواید عامه تشکیل شد.

به‌این‌ترتیب در سال 1332 مؤسسه استاندارد در قالب یک ادارۀ آزمایشگاهی در وزارت بازرگانی به منظور کنترل کیفی کالاهای صادراتی آغاز به کار کرد و در سال 1339 مجلس وقت اجازۀ تأسیس مؤسسه استاندارد ایران را تصویب کرد و در همین سال ایران به عضویت سازمان بین المللی ISO درآمد.